Centrale Raad van Beroep, 26-04-2022, ECLI:NL:CRVB:2022:946, 19/5330 PW

Appellante ontving bijstand op grond van de Participatiewet (PW) naar de norm voor een alleenstaande.

Op [datum] 2017 is appellante gehuwd met X. Hij heeft de Afghaanse nationaliteit en een verblijfsvergunning in Duitsland, waar hij woont en werkt.

Bij besluit van 23 januari 2018, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 12 juli 2018 (bestreden besluit 1), heeft het college de bijstand van appellante met ingang van 5 december 2017 herzien naar de norm voor een gehuwde met een niet-rechthebbende partner. Ook heeft het college op de bijstand van appellante een deel van het inkomen van X in mindering gebracht. Aan de besluitvorming ligt ten grondslag dat de situatie van appellante en X moet worden aangemerkt als gehuwden die tijdelijk gescheiden leven. Omdat appellante gehuwd is en ook als gehuwd moet worden aangemerkt, moet het college op grond van artikel 32, vierde lid, van de PW, rekening houden met het inkomen van X. Het college heeft de inkomsten van X, voor zover deze meer bedragen dan 50% van de gehuwdennorm, in mindering gebracht op de bijstand van appellante. Ook heeft het college de over de periode van 5 december 2017 tot en met 31 mei 2018 gemaakte kosten van bijstand tot een bedrag van € 4.476,08 van appellante teruggevorderd. Dit zijn de kosten van bijstand die het college heeft betaald naar aanleiding van de opdracht van de voorzieningenrechter van de rechtbank bij uitspraak van 11 april 2018 om de betaling van de bijstand naar de norm voor een alleenstaande voort te zetten vanaf 5 december 2017.

Bij besluit van 14 juni 2018, na bezwaar gehandhaafd bij besluit van 27 november 2018 (bestreden besluit 2), heeft het college de aanvraag van appellante voor een individuele inkomenstoeslag op grond van de PW afgewezen. Aan de besluitvorming ligt ten grondslag dat appellante en X op 7 juni 2018, de datum waarop de individuele inkomenstoeslag is aangevraagd (peildatum), gehuwd waren. In die situatie komt het recht op individuele inkomenstoeslag de gehuwden gezamenlijk toe en moeten beiden voldoen aan de voorwaarden van artikel 36, eerste lid, van de PW. Omdat X in april 2018 inkomsten uit arbeid heeft ontvangen ter hoogte van € 1.856,36 wordt niet voldaan aan de voorwaarde in artikel 36, eerste lid, van de PW dat sprake is van een langdurig laag inkomen.

2. Bij de aangevallen uitspraak heeft de rechtbank de beroepen tegen de bestreden besluiten ongegrond verklaard.

3. In hoger beroep heeft appellante zich op de hierna te bespreken gronden tegen de aangevallen uitspraak gekeerd.

4. De Raad komt tot de volgende beoordeling.

De te beoordelen periode loopt van 5 december 2017, de datum met ingang waarvan de bijstand is herzien, tot en met 23 januari 2018, de datum van het herzieningsbesluit.

Het besluit tot herziening van bijstand is een voor de betrokkene belastend besluit, waarbij het aan de bijstandverlenende instantie is om de nodige kennis over de relevante feiten te vergaren. Dat betekent dat de last om aannemelijk te maken dat aan de voorwaarden voor herziening is voldaan in beginsel op de bijstandverlenende instantie rust.

Appellante heeft aangevoerd dat zij niet als gehuwde kan worden aangemerkt, omdat zij vanaf de huwelijksdatum duurzaam gescheiden leeft van X. Het was de bedoeling van appellante om in Nederland te gaan samenleven met X. Omdat X een tijdelijke asielvergunning had in Duitsland, was het niet mogelijk voor hem om zich te vestigen in Nederland. Het is nooit de bedoeling van appellante en X geweest om zich in Duitsland te vestigen. Appellante is als vluchtelinge naar Nederland gekomen, zij voelt zich hier veilig en zij wil absoluut niet verhuizen naar Duitsland. Bovendien wonen haar twee meerderjarige zonen in Nederland. Deze beroepsgrond slaagt niet. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Appellante heeft verder aangevoerd dat zij en haar echtgenoot gescheiden huishoudens voerden, waarbij ieder de eigen lasten droeg. Zoals ter zitting is besproken, heeft het college volgens appellante bij de toepassing van artikel 32, vierde lid, van de PW de onjuiste norm toegepast. Deze beroepsgrond slaagt. Daartoe wordt het volgende overwogen.

Uit 4.4 volgt dat het hoger beroep slaagt. De aangevallen uitspraak zal worden vernietigd, voor zover daarbij het beroep tegen bestreden besluit 1 ongegrond is verklaard. Doende wat de rechtbank zou behoren te doen zal de Raad het beroep in zoverre gegrond verklaren en bestreden besluit 1 vernietigen. De hoogte van de bijstand van appellante zal opnieuw moeten worden vastgesteld. De Raad beschikt over onvoldoende gegevens om zelf in de zaak te voorzien. Het college krijgt daarom de opdracht opnieuw op het bezwaar te beslissen met inachtneming van deze uitspraak. Het college wordt daarbij in overweging gegeven ook te bezien of, gelet op de kosten van appellante en X, aanleiding bestaat om met toepassing van artikel 18 van de PW de bijstand af te stemmen op de situatie van appellante. Met het oog op een efficiënte afdoening van het geschil bestaat aanleiding om met toepassing van artikel 8:113, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht te bepalen dat tegen het nieuwe besluit slechts bij de Raad beroep kan worden ingesteld.

5. Het voorgaande is aanleiding om het college te veroordelen in de proceskosten van appellante. Deze kosten worden begroot op € 1.518,- in beroep en op € 1.518,- in hoger beroep voor verleende rechtsbijstand, in totaal € 3.036,-.

6. Appellante heeft verzocht om schadevergoeding wegens overschrijding van de redelijke termijn, bedoeld in artikel 6, eerste lid, van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.

In procedures als deze mag de behandeling van het bezwaar ten hoogste een half jaar duren, de behandeling van het beroep bij de rechtbank ten hoogste anderhalf jaar en de behandeling bij de Raad ten hoogste twee jaar. Doorgaans zal er geen sprake zijn van een overschrijding van de redelijke termijn, als de fase van bezwaar, beroep en hoger beroep gezamenlijk niet langer dan vier jaar heeft geduurd. Er is geen aanleiding om in dit geval van deze termijn af te wijken. In beginsel, en ook in dit geval, is een vergoeding van immateriële schade gepast van € 500,- per half jaar of gedeelte daarvan, waarmee de redelijke termijn is overschreden.

Het bezwaarschrift tegen de herziening is op 28 februari 2018 door het college ontvangen. Vanaf deze datum tot aan de datum van deze uitspraak is meer dan vier jaar verstreken, zodat de redelijke termijn is overschreden. Omdat de redelijke termijn is overschreden met minder dan zes maanden, komt appellante in aanmerking voor een schadevergoeding van € 500,-. De overschrijding is volledig aan de rechterlijke fase toe te rekenen. Dit leidt tot een veroordeling ten laste van de Staat.